‘Alles wat je aandacht geeft groeit’, kopt een bekende Nederlandse bank met aandacht voor verantwoordelijk beleggen en duurzaamheid. Door aandacht te geven aan je kapitaal zou je rijker worden en door aandacht te schenken aan de natuur zou je de wereld groener maken.
Het zou ook betekenen dat je beter geen aandacht kunt besteden aan dat wat je niet wilt ervaren zoals verdriet, (lichamelijke) pijn, wanhoop en je negatieve gedachten. De suggestie van de slogan is dat je dit alles beter kunt negeren. Alles wat je aandacht geeft groeit immers. Maar klopt dat wel?
In biologische zin kan je een emotie definiëren als een reactie van je hersenen op een prikkel uit je omgeving. Daarbij kan je een onderscheid maken tussen primaire en secondaire emoties.
Primaire emoties worden ook wel de vier B’s genoemd: bang, boos, blij en bedroefd.
Ze worden automatisch en onbewust door prikkels uit de buitenwereld opgeroepen.
Denk daarbij aan angst als gevolg van een harde knal of een lach bij het zien van je geliefde.
Deze emoties zijn als de golven van de zee: ze zwellen aan tot ze hun hoogste punt bereiken, waarna ze langzaam wegebben. Het systematisch negeren of onderdrukken van deze emoties lijkt schadelijk voor onze gezondheid. Gezonder is om ze te ervaren en te laten gaan.
Bij de secundaire emoties zijn er meer complexe hersencircuits betrokken. Deze emoties gaan gepaard met bewuste beleving in de vorm van gedachten, herinneringen of overtuigingen. Als dat gebeurd worden ze gevoelens genoemd.
Door de koppeling van emotie en gedachten kunnen gevoelens die in een bepaalde situatie zijn ontstaan lang doorwerken. Dit geldt voor zowel positieve als ook voor negatieve gevoelens. Hierdoor kun je vast komen te zitten in, bijvoorbeeld je onmacht of je woede waardoor je belemmerd raakt in je functioneren. Herhaling van negatieve gevoelens kan leiden tot belemmerende patronen in je denken en je gedrag.
Eenmaal ontstaan is het geen oplossing om het vervolgens te negeren. En dat hoeft ook niet. Iedereen die zichzelf heeft toegelegd op het trainen van de geest door bijvoorbeeld een cursus Mindfulness heeft gemerkt dat als je je geest richt op bijvoorbeeld een vervelend lichamelijke gevoel zoals een slapend been of pijn in je rug en je dit gevoel met je aandacht nieuwsgierig en zonder oordeel onderzoekt, het vervelende gevoel langzaam minder wordt en zelfs geheel kan verdwijnen. Hetzelfde kan gebeuren als je met deze vriendelijke aandacht je negatieve gedachten observeert. Ze worden langzaam minder, om tenslotte te verdwijnen.
Het is dus niet de aandacht op zich waardoor iets groeit of kleiner wordt, maar de kwaliteit van de aandacht die het resultaat bepaalt. Technieken als affirmaties en visualisatie maken gebruik van de herhaling van positieve gedachten en beelden om een positief resultaat te bereiken. Door je negatieve emoties, gedachten en gevoelens positieve aandacht te geven kun ze verdwijnen.
Dat kan overigens een bijzonder lastige opdracht zijn, want wie ervaring heeft op het meditatiekussentje weet hoe moeilijk het is om je aandacht te richten op je gedachten want hoewel daarnet nog storend aanwezig, blijk je nu opeens geen gedachten meer te hebben!
Bronnen/verder lezen/oefenboek:
Zindel Segal, Mark Williams, John Teasdale. Mindfulness en cognitieve therapie bij depressie; Uitgever: Nieuwezijds, 2013.
Comentários